Een album met foto`s van het maken van een Midwinterhoorn, klik hier

en een nieuwe fotoserie, klik hier

De Midwinterhoorn:
Een midwinterhoorn is een oud blaasinstrument dat heden ten dage nog wordt gebruikt in Twente, de Veluwe, Westerwolde, Oldendiever en de Achterhoek en op sommige plaatsen in Duitsland vlak over de grens. Het lijkt het meest op een alpenhoorn. Het is een licht gebogen hoorn van berken- elzen- of wilgenhout, op ambachtelijke manier gemaakt met een mondstuk, de hap, van vlierhout of een andere houtsoort, waarop een monotone melodie wordt geblazen, soms boven een waterput om het geluid te versterken. Men blaast meestal als het schemert. Het geluid draagt ver, wie het eenmaal gehoord heeft vergeet het nooit meer. Het is vooral in de schemering een stemmig geluid. In Twente en de Achterhoek wordt alleen geblazen tussen de eerste zondag van de Advent ("anbloazen") en Driekoningen (6 januari, "afbloazen").
Hoewel de hoorn van hout is gemaakt, wordt hij gerekend tot de koperen blaasinstrumenten. De toon wordt gevormd door de spanning van de lippen. Er kunnen dan ook alleen natuurtonen worden voortgebracht, bijvoorbeeld G-c-e-g.
De vorm van de hoorn doet denken aan de Carnyx van de Kelten. Hiervan zijn bij opgravingen diverse exemplaren tevoorschijn gekomen in onder meer Schotland en Frankrijk.

Geschiedenis:

Het gebruik zou volgens een algemeen verbreide opinie zijn oorsprong vinden in de Germaanse joelfeesten, de feesten die zich afspeelden rond de midwinter-zonnewende (21 december). De voorloper van de midwinterhoorn, de ossenhoorn, zou rond die tijd geblazen zijn om de god Odin of Wodan te helpen bij zijn jacht op de wolf Fenrir, die de zon verslindt waardoor het altijd donker zal zijn. Als Wodan er in slaagt de Fenrir te verjagen, dan zal het licht terug kunnen komen.
Zowel de ossenhoorn als de midwinterhoorn werden ook als communicatiemiddel gebruikt. Zo is in Drenthe de
boerhoorn bekend. Deze werd door de boerrichter, die aan het hoofd van de boerschop stond, gebruikt om de boeren bijeen te roepen. Van de midwinterhoorn is onder andere bekend dat hij in de grensstreek gebruikt werd om smokkelaars te waarschuwen voor de politie.
Volkskundigen zijn tegenwoordig algemeen van mening dat het midwinterhoornblazen een 'verzonnen traditie' is, een bedenksel uit de negentiende of vroege twintigste eeuw die voorheen niet tot het Oost-Nederlands cultuurgoed behoorde.
In Twente, de Achterhoek en de Veluwe worden tegenwoordig tussen de eerste zondag van de Advent en Driekoningen (6 januari) demonstraties midwinterhoornblazen gegeven en zijn er elk jaar speciale wandeltochten waar op diverse plaatsen blazers staan opgesteld. De blazers spelen om beurten, het is niet correct te blazen als een andere blazer speelt. Ook in Wapenveld op de Veluwe is een groep Midwinterhoornblazers die bezig zijn de oude tradities in ere te houden.
De uitdrukking in Twente voor het geluid is: n oaldn roop (=de oude roep), in de Achterhoek d'olde roop, en op de Veluwe "de olde rôep". De gespeelde melodie is vaak deze, afhankelijk van de vaardigheid van de blazer. De toonhoogte is afhankelijk van de gebruikte hoorn


 

Vervaardiging:
Een midwinterhoorn wordt gemaakt van een berken- elzen- of wilgenstam die al van nature een bepaalde kromming heeft. Na het schillen van de bast wordt de stam in twee delen gezaagd en over de gehele lengte uitgehold (zie onderste foto). Als mondstuk wordt een klein stukje speciaal gesneden vlierhout of een andere houtsoort gebruikt, waarvan de kern makkelijk verwijderd kan worden. Het mondstuk, de hap, wordt schuin afgesneden, zodat er tegen de zijkant van de hoorn wordt geblazen. Ook komen er mondstukken voor die bijna recht zijn afgesneden en waar de lippen meer voor de hap zitten.
Er bestaan "droge" hoorns en "natte" hoorns. Bij droge hoorns zijn de twee hoornhelften met houtlijm weer met elkaar verbonden. Bij natte hoorns legt men op de zaagsnede een mattenbies en worden de hoornhelften met hoepels van bies tegen elkaar gebonden. Om ze luchtdicht te krijgen worden deze hoorns daarna in een waterput gehangen, zodat door het opzwellen van bies en hout alle naden zich luchtdicht sluiten. Deze hoorn moet dan ook onder water bewaard worden.

 

 Bron: Wikipedia

Een filmpje van het uithakken van een Midwinterhoorn

Een album met foto`s van het maken van een Midwinterhoorn, klik hier

Nog album met foto`s van het maken van een Midwinterhoorn, klik hier

Terug naar de menupagina